Bu Yönetmelik, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 22. nci Yabancı Çalışma İzni maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
1. Şirketin üst yönetiminde ya da yürütme pozisyonunda çalışmak,
2. Şirketin tamamını veya bir bölümünü yönetmek,
3. Şirketin denetçilerinin, idari veya teknik personelinin işlerini denetlemek veya kontrol etmek,
4. Şirkete yeni personel almak ya da mevcut personelin işine son vermek veya bu konularda teklif yapmak,
Yukarıda tanımlanan işlerden en az bir tanesinde görev alan veya bu konularda yetki sahibi; şirket ortağı, yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, şirket müdürü, şirket müdür yardımcısı ve benzeri mevkilerde görev yapan kişiyi,
Uzman: Kuruluşun hizmetleri, araştırma cihazları, teknikleri ya da yönetimi için temel sayılan, herkes tarafından bilinmeyen bilgiye sahip olan kişiyi, (böyle bir bilginin olduğunun irdelenmesi için, sadece kuruluşa özgü olan veriler göz önünde tutulmayacak, aynı zamanda bu kişinin özel teknik bilgi gerektiren bir işle ilgili yüksek nitelik düzeyine sahip olup olmadığı da ilgili merciler tarafından incelenecektir.) ifade eder.
Yabancı Çalışma İzni Başvurular: Başvurular, yurtdışında Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine, yurtiçinde doğrudan Bakanlığa yapılabilir.
Yabancı Çalışma İzni Elektronik Ortam: Kanun kapsamında Bakanlığa yapılacak başvuruların elektronik ortamda yapılması ve matbu olarak imzalanmış halde Yönetmelik ekinde belirlenen diğer belgelerle birlikte başvuruyu takip eden altı işgünü içerisinde şahsen veya posta ile Bakanlığa ulaştırılması gerekmektedir.
Çalışma izinleri Bakanlıkça, matbu veya elektronik belge olarak verilir.
Yurtdışından Yapılacak Başvurular
Yabancılar, yurtdışından çalışma izni için başvurularını, uyruğunda bulundukları veya daimi ikamet ettikleri ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yaparlar.
Temsilcilikler, çalışma izin talebine ilişkin olabilecek değerlendirmeleri ile birlikte bu başvuruları doğrudan Bakanlığa iletirler.
Türkiye Cumhuriyeti temsilcilikleri ve Bakanlık, yurtdışından yapılacak yabancı çalışma izni başvuruları ile ilgili işlemleri elektronik ortamda yürütür. Başvuru sırasında istenilen belgeler, yabancının temsilciliğe başvuru tarihinde veya takip eden 10 işgünü içerisinde işverenince Bakanlığa intikal ettirilir. Ayrıca, temsilciliğe başvuru tarihinden önceki 10 işgünü içerisinde Bakanlığa intikal ettirilen çalışma izni başvuruları da değerlendirmeye alınır
Yurtiçinden Yapılacak Başvurular
Yurtiçinden başvuruları sadece en az 6 ay süreli ikamet tezkeresi almış ve bu süresi sona ermemiş olan yabancılar veya bunların işverenleri yapabilir, başvurular doğrudan Bakanlığa yapılır.
Türkiye’de öğrenim amacıyla verilen ikamet izinleri hariç, herhangi bir sebebe istinaden en az 6 ay süreli ikamet izni almış olup da bu izin süresi içerisinde çalışma izni verilmiş yabancılardan, Türkiye’nin dış temsilcilikleri kanalı ile çalışma vizesi alması koşulu aranmaz. Ancak, insan ticaretine konu olan veya olabilecek alanlarda çalışacak yabancılar için 6 ay süreyle ikamet etmiş olması dikkate alınmayarak, her defasında dış temsilciliklerimizden çalışma vizesi almaları koşulu aranır.
Turistik vize ya da çalışma amacı dışındaki vizelerle veya iki ülke arasındaki vize muafiyeti programı ve diğer vize kolaylıklarından yararlanarak Türkiye’ye gelmiş olan ve ikamet tezkeresi olmayan yabancıların, çalışma izni için yurtiçinden başvuruları alınmaz.
İçişleri Bakanlığınca mülteci veya sığınmacı statüsü verilmiş yabancılardan ikamette süre koşulu aranmaz. Bu statüde bulunanların çalışma izin talepleri değerlendirilirken Yönetmeliğin 13. Yabancı Çalışma İzni maddesinin 4. fıkrasında belirtilen hususlar dikkate alınmaksızın çalışma izin işlemlerinin en kısa sürede neticelendirilmesi için gerekli tedbirler alınır.
İzin ve İzin Uzatma Başvurularının Değerlendirilmesi
Yabancı Çalışma İzni Eksik Evrak: Başvurunun eksik evrak ile yapıldığının Bakanlıkça tespiti halinde, eksik evrakın tamamlanması istemiyle başvuru sahibine bilgi verilir. Bu durumda Kanunun 12. Yabancı Çalışma İzni maddesindeki (Değişik İbare: RG-31/7/2010-27658) 30 günlük süre eksik evrakın Bakanlığa intikal ettiği tarih itibariyle başlar.
Yabancı Çalışma İzni Görüş Alma: Bakanlık, başvuruyu ilgili mercilere iletir ve görüşlerini alır. Görüş, bilgi ve belge talepleri günlük olarak yapılır. Kamu kurum ve kuruluşlarına belge taleplerinde en geç 5, bilgi ve görüş taleplerinde ise en fazla 15 gün süre verilir. İlgili merciler görüşlerini en geç 15 gün içinde Bakanlığa bildirirler. İlgili merciler, zorunluluk halinde, 15 günü geçmemek üzere ek süre talebinde bulunabilirler.
Bakanlık ve ilgili merciler, bildirimlerin nasıl yapılacağına ilişkin, elektronik posta dahil iletişimi kolaylaştıracak araç, gereç ve yöntemler konusunda aralarında işbirliği yaparlar.
Süresi ve verilen ek süre içinde bildirilmeyen görüşler, Bakanlıkça olumlu kabul edilir.
Çalışma izin uzatma başvuruları için Bakanlıkça, ilgili mercilerin görüşleri istenmez. Ancak bu durum, mesleki hizmetler kapsamında olmak üzere, sadece yabancının alacağı görev mahiyetinin değişmemesi koşuluyla geçerlidir.
Yabancı Çalışma İzni Eksik Evrak Tespiti: İlgili mercilerin eksik evrakın tamamlanması istemleri üzerine, Bakanlıkça eksik evrakın tamamlattırılmasından sonra, ilgili mercilerden görüş alınmasına ilişkin prosedür tekrarlanır. Bu durumda Kanunun 12. Yabancı Çalışma İzni maddesindeki (Değişik İbare: RG-31/7/2010-27658) otuz günlük süre eksik evrakların Bakanlığa intikal ettiği tarih itibariyle başlar.
Yabancı Çalışma İzni Evrakların İncelenmesi: Kanunun 13, 26, 27, 28, 29, 30, 31 ve 32. Yabancı Çalışma İzni maddeleri uyarınca Bakanlığın görüş istediği ilgili merciler, çalışma izni başvurusu ile ilgili değerlendirmelerini yaparken, başvuru eki bilgi ve evrakın kendi görev ve yetkileri kapsamında gerekli incelemelerini de yaparlar.
İlgili merciler bilgi ve evrakın muteberliğini incelerken, Yönetmeliğin 22. Yabancı Çalışma İzni maddesinin birinci fıkrasında yer alan çalışma izninin iptaline ilişkin gerekçeleri de dikkate alırlar.
İzinlerin Verilmesi veya Uzatılmasında Değerlendirme
Yabancı Çalışma İzni Uzatma: Bakanlık ilgili mercilerin görüşlerini de dikkate almak suretiyle çalışma izni başvurusunu değerlendirir. Ancak Yönetmeliğin 10. Yabancı Çalışma İzni maddesinin 5. fıkrası hükmü saklıdır.
Bakanlık, Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, çalışma izni ve izin uzatma başvurularının değerlendirilmesinde; yabancının ikamet ve çalışma izninin süresi ile hizmet akdinin ve işin süresine göre belirli bir işyeri ya da işletmede ve belirli bir meslekte, yalnız bu işe münhasır kalmak kaydıyla iş piyasasındaki durum, çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel, coğrafi ve ekonomik konjonktür değişikliklerini dikkate alır.
Bu değerlendirme kriterleri çerçevesinde, Kanunun 12. Yabancı Çalışma İzni maddesine göre Bakanlığın yapacağı değerlendirmelerde dikkate alınmak üzere; Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerin hükümleri de dikkate alınmak suretiyle; Türkiye İş Kurumu tarafından periyodik olarak 4 haftalık sürelerde, il bazında “yabancıların istihdamının uygun görülmediği iş ve meslekler” Bakanlığa rapor olarak bildirilir. Periyodik dönemler dışında olabilecek değerlendirmelerini de, 4 haftalık raporları beklemeden ayrıca bildirirler.
Bakanlık, ülke içinden istihdam yerine yabancı istihdamını haklı kılacak gerekçeleri değerlendirirken, işin özel niteliğini gösterir bilgiler ile yabancının eğitim durumu, çalışacağı işyerinin ulusal ekonomiye katkısı ve bu niteliklere uygun ücret düzeyi ile istihdam durumunu da dikkate alır.
Bakanlık 3. ve 4. fıkrada belirtilen değerlendirmesine esas olmak üzere anılan kuruma başvuru ile ek bilgi ve evrakı ileterek de görüşlerini alabilir.
Yabancı Çalışma İzni Süreler: Yıllık izinler, iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık, geçici iş göremezlik ödenekleri ile işsizlik sigortası ödeneği alınan süreler, kanuni çalışma süresine dahil edilir.
Yabancı Çalışma İzni Kesinti: Çalışma izinleri bakımından Kesintisiz İkamet kavramından; ilgili kanunlara uygun şekilde verilmiş ikamet izniyle Kanunun 9. Yabancı Çalışma İzni maddesinde sayılan sürelerin de dahil olduğu ikamet ve çalışma süreleri anlaşılır.
İşvereni tarafından geçici süre ile ve izinle iş amaçlı yurtdışına gönderilen ve primleri Türk sosyal güvenlik kurumuna ödenen yabancı çalışanın ülke dışında geçen çalışma süreleri ikamet ve çalışma sürelerine dahil edilir. Ancak Türkiye’de bulunmasına rağmen ikamet tezkeresini 6 aydan fazla süreyle temdit ettirmeyen (uzattırmayan) yabancının ikameti, çalışma izinleri açısından kesinti sayılır.
İzin ve Uzatma Kararları ile Kararların İlgili Mercilere Bildirimi
Bakanlık değerlendirme sonucunda, ilgili mercilerin görüşlerini de dikkate alarak karar verir. Yönetmeliğin 10. Yabancı Çalışma İzni maddesinin 5. fıkrası hükmü saklıdır.
Düzeltme Kararı: Bu Kanuna göre alınan kararlarda maddi bir hata bulunduğu sonradan anlaşılırsa, Bakanlık re’sen (bağımsız olarak) düzeltme veya değiştirme kararı alır. Gerekçeli karar taraflara bildirilir.
Bakanlık Kararının İlgili Mercilere Bildirimi: Bakanlık çalışma izni kararını, yurtdışından yapılan başvurularda; başvuruyu yapan yabancıya bildirmek üzere Türkiye Cumhuriyeti temsilciliğine, yurtiçinden yapılan başvurularda; çalışma izni ve uzatma kararını başvuruyu yapan yabancıya veya başvuruyu yapan işverenine bildirir.
Bakanlıkça, çalışma izni ve uzatma ile ilgili olumlu kararlar ilgili mercilere de bildirilir.
İzin ve Uzatmaya İlişkin Üst Sınır
Çalışma izninin süresi, Kanunda ve Yönetmelikte yer alan çalışma izinlerinin verilmesi ve uzatılmasına ilişkin süreler de dikkate alınarak, hizmet akdinin veya işin süresinden daha uzun olamaz.
İzinlerin Sınırlandırılması, Reddi, İptali, İadesi,
Geçerliliğini Kaybetmesi
İzinlerin Sınırlandırılması ve Sınırlandırmaya İlişkin İstisnai Durumlar
Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı sözleşmelerle sağlanan haklar saklı kalmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde çalışma izinleri, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür koşullarının gerekli kıldığı hallerde, belirli bir süre için, tarım, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, işkolu veya mülki ve coğrafi alan itibariyle sınırlandırılabilir. Ancak Kanunun 6. Yabancı Çalışma İzni maddesinde öngörülen hüküm uyarınca süresiz yabancı çalışma izninin verilmesinde bu sınırlandırma yapılmaz.
Bakanlık, sınırlandırmayı gelişmelere ve taleplere bağlı olarak re’sen (bağımsız olarak) yapabilir.
İzin İsteminin Reddi
Kanunun 14. Yabancı Çalışma İzni maddesinde öngörülen hükümler ile diğer kanunlarda yer alan yabancıların çalışamayacağı iş ve mesleklere dair hükümler çerçevesinde ve ilgili ulusal ve uluslararası mevzuata aykırı davranıldığının tespiti halinde, ayrıca Yönetmeliğin 22. Yabancı Çalışma İzni maddesinin birinci fıkrasında yer alan gerekçelerin varlığı halinde, çalışma izni veya çalışma izninin uzatılması istemi reddedilir.
Mesleki hizmetler kapsamında çalışacaklar için, yabancıların ulusal ve uluslararası mesleki örgütlerden, meslekten men cezası almadıklarını, üye olduklarını, mesleklerini icra ettiklerini ve mesleki yeterliliklerini gösterir son 6 ay içerisinde almış oldukları belgeleri, başvuruları sırasında, başvuru formlarına eklemeleri gerekmektedir. Meslekten men cezası almış ve akademik yeterliliği olmayan yabancıların başvuruda bulunmaları mümkün değildir.
Bakanlık, çalışma izni veya çalışma izninin uzatılması talebini; Yönetmeliğin 13. Yabancı Çalışma İzni maddesinin 3. fıkrasında belirtilen rapor içeriğinde; çalışma izni talebinde bulunulan işyerindeki aynı iş için aynı nitelikte yurtiçinden bir talep olduğunun bildirilmesi halinde, Yönetmeliğin 13. Yabancı Çalışma İzni maddesinin 4. fıkrasına göre değerlendirmesini yapar. Yabancının niteliklerinin daha uygun olmaması durumunda Kanunun 14. Yabancı Çalışma İzni maddesinin (b) fıkrası gereğince izin istemini reddeder.
Yönetmeliğin 7. Yabancı Çalışma İzni maddesinin 3. fıkrasında belirtilen başvuru yasağına rağmen yapılan başvurular, Kanunun 12. ve 14/c Yabancı Çalışma İzni maddeleri uyarınca reddedilir.